Lễ hội Lăng Ông Trà Ôn

Lễ hội Lăng Ông Trà Ôn

Khu di tích Lăng Ông Tiền quân Thống chế Điều bát, thuộc ấp Giồng Thanh Bạch, xã Thiện Mỹ, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long, được trùng tu tôn tạo vào các năm 1937, 1953, 1960, 1963, 1967, 1992, 1994, 1997 và gần đây nhất là năm 2004. Trong Lăng Ông còn thờ các nhân vật khác như: Phó soái Nguyễn An, Nguyễn Trung Trực, Trương Công Định và Lê Văn Duyệt.

Từ xưa đến nay, lễ hội Lăng Ông Tiền quân Thống chế Điều bát Nguyễn Văn Tồn được tổ chức vào dịp đầu xuân trong khu di tích, do cộng đồng người Kinh – Hoa – Khmer vùng Trà Ôn thực hiện. Lễ hội Lăng Ông có nguồn gốc từ lễ giỗ ông Nguyễn Văn Tồn vào ngày mùng 4 tháng Giêng năm Canh Thìn (1820), thu hút rất nhiều người dân trong huyện Trà Ôn và các vùng lân cận tham gia: Mang Thít (Vĩnh Long), Cầu Kè, Càng Long (Trà Vinh),...

Lễ hội có đầy đủ các nghi thức cúng tế truyền thống như: Túc yết, Chánh tế, lễ tế Tiền hiền, Hậu hiền, xây chầu và hát bội, trình diễn nhạc lễ 03 dân tộc Kinh, Hoa, Khmer: người Kinh tổ chức hát bội, người Hoa tổ chức múa lân, nhạc Tùa Lầu Cấu, còn bà con người Khmer trình diễn nhạc ngũ âm và múa hát theo truyền thống tộc người. Trước đây, vào ngày lễ hội, người dân vùng Trà Ôn tổ chức lễ rước sắc phong với trống chiêng, cờ đuôi nheo, mọi người mặc võ phục triều Nguyễn thời xưa với thắt lưng màu đỏ, hoặc khăn đóng áo xanh hành lễ. Hiện nay, tục rước sắc đã không còn được thực hành.

Tuy lễ hội diễn ra chính trong 2 ngày: mùng 3 và mùng 4 tháng Giêng nhưng thực chất người dân vùng Trà Ôn đã vào hội từ ngày 30 tháng Chạp. Mở đầu cho các nghi thức của lễ giỗ ông là tục trồng cây nêu, làm các loại bánh như bánh tét, bánh ít, … và trái cây dâng cúng. Trồng cây nêu trong những ngày đầu năm mới là nét văn hóa đặc trưng của Văn hóa Á Đông, nhưng ở đây nó còn mang ý nghĩa báo hiệu ngày tổ chức lễ hội sắp bắt đầu. Tre được chọn để dựng nêu phải là loại tre "hóp", vừa nhỏ, đanh, lại tươi rất lâu, các nhánh, lá tre được róc hết chỉ còn thừa lại phần đọt có lá. Ngày 30 tháng Chạp, các vị hương lão cúng trình trời đất và ông Tiền quân Thống chế Điều bát rồi dựng cây nêu trước lăng. Người dân chọn cây tre làm cây nêu phải có đốt tre khi đếm đến đốt ngọn trên cùng thuộc cung sinh mới chặt gốc. Trên phần đọt của nêu treo lá bùa gọi là bùa nêu và một vật tượng trưng như cá chép làm bằng đất hoặc bằng gỗ, khánh, chuông,… khi gió thổi cây nêu phát ra những âm thanh nhẹ và êm. Người dân nơi đây cho rằng: cây nêu dùng để chỉ đường cho ông Tiền quân Thống chế Điều bát về ăn tết và chuẩn bị cho ngày giỗ.

Lễ hội Lăng Ông Trà Ôn thể hiện lòng tri ân sâu sắc của nhân dân các dân tộc Kinh, Hoa, Khmer đối với vị tướng có công với dân, với nước. Đồng thời thông qua lễ hội khơi dậy tinh thần đoàn kết, tình yêu thương gắn bó của dân tộc Kinh, Hoa, Khmer trong cộng đồng để cùng nhau xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp. Lễ hội Lăng Ông Trà Ôn là sự tổng hòa, thống nhất trong đa dạng về loại hình nghệ thuật dân gian nhưng lại mang những nét độc đáo riêng biệt của từng dân tộc Kinh, Hoa, Khmer sinh sống tại vùng đất Trà Ôn, đồng thời các trình diễn dân gian như: nhạc ngũ âm, múa Sa - dăm, múa dân gian Khmer, múa lân, nhạc Tùa Lầu Cấu, hát bội,… đã tái hiện được những nét sinh hoạt văn hoá cổ xưa của người dân vùng Trà Ôn. Lễ hội Lăng Ông còn là “sợi dây” gắn kết cộng đồng, tình đoàn kết, yêu thương giúp đỡ nhau. Đây chính là giá trị nhân văn sâu sắc giúp con người hướng đến những giá trị chân - thiện - mỹ.